چگونگی ارث بردن زوجه از زوج مرتد :
ارث زوجه از زوج مرتد با توجه به همزمانی انحالل نکاح و تقسیم اموال مرتد چگونه می باشد ؟ ( وکیل ارث و توارث در نکاح )
ارتداد ممکن است برای زوج یا زوجه یا هر دو حاصل شود .
ارتداد آن ها نیز یا فطری است و یا ملی، با توجه به این سوال مربوط به ارتداد زوج است پاسخ نیز در همین فرض ارائه خواهد شد و برای تکمیل بحث ارتداد زوجه نیز بررسی می شود لذا مطالب در چهار گفتار بیان می شود :
گفتار اول : ارتداد فطری زوج
صورتی است که زوج مرتد گردد و ارتداد وی فطری باشد در این صورت فقیهان چهار حکم بر مرتد مترتب شده که عبارت است از:
- ۱ – قتل مرتد
- ۲ – اموالی که در زمان ارتداد داشته بین ورثه او تقسیم می گردد
- ۳ – همسر وی از او جدا شده و عده وفات نگه می دارد
- ۴ – پس از اثبات ارتداد توبه او نسبت به سه حکم فوق پذیرفته نیست
برای مشاوره و درخواست وکیل ارث و توارث در نکاح با گروه وکلای آریامهر تماس بگیرید.
برای نمونه به کالم محقق در شرایع در بیان احکام فوق اشاره می گردد :
هنگام ارتداد دارای مرتد فطری بین ورثه تقسیم می گردد خواه کشته شود خواه باقی بماند همسر وی از او جدا شده و عده وفات نگه می دارد و به توبه دعوت نمی شود فقیهان دیگر نیز به این چهار حکم اشاره کرده اند.
ادله مساله : در خصوص ادله فوق در کلمات فقیهان به دو دسته دلیل اشاره شده است که عبارتند از:
الف) اجماع :
صاحب جواهر اشاره می کند هم اجماع منقول و هم اجماع محصل بر مساله است برخی نیز تصریح کردنده اند در مساله قول مخالفی نیست. با وجود روایات و استدالل به آن در کلمات فقیهان اجماع دلیل مستقلی نیست از این رو دلیل مهم بر مساله دلیل دوم است.
ب) روایات:
روایاتی که فقیهان به آن استدالل کرده اند فراوان است که به برخی از آن ها اشاره می گردد:
۱ -محمد بن مسلم می گوید:
از امام باقر درباره مرتد سوال کردم امام در پاسخ فرمود : هرکس پس از اسالم آوردن از اسالم روی گرداند به آنچه بر محمد فرو فرستاده شده کفر ورزد جای توبه بر وی نیست و اعدام وی واجب است و دارایی او بین فرزندانش تقسیم می گردد.
برای مشاوره و درخواست وکیل ارث در مشهد با گروه وکلای آریامهر تماس بگیرید.
۲ -عمار ساباطی می گوید :
از امام صادق شنیدم که می فرمود: هر مسلمانی که در میان مسلمانان از اسالم روی گرداند و نبوت محمد را انکار کند و آن حضرت را تکذیب کند خون وی بر هر کسی که این را از وی بشنود مباح است و همسر وی روزی که مرتد گردد از او جدا می گردد و مال وی بر ورثه او تقسیم می گردد و زوجه اش عده وفات گرفته و بر امام است که وی را اعدام کند و او را به توبه دعوت نکند.
۳ -ابی والد حناط از امام صادق نقل می کند که از آن حضرت دزباره میراث مردی سوال کردم که مرتد گشته حضرت در پاسخ فرمود:
میراثش براساس کتاب خدا بین ورثه اش تقسیم می گردد هر چند صحیحه ابی والد مربوط به یکی از احکام چهارگانه یاد شده است لکن دو روایت اول هر چهار حکم را بیان کرده است.
در این جا ممکن است دو سوال مطرح گردد:
۱ -آیا زوجه مرتد نیز با ارتداد زوج خود ارث می برد ؟ در صورتی که زوجه هم ارث ببرد سوال دوم مطرح است .
۲ -زوجه چگونه ارث می برد ؟ با این که هم زمان با تقسیم اموال مرتد زوجه وی از او جدا می گردد ؟
در پاسخ به سوال اول باید گفت : زوجه نیز مانند سایر ورثه ارث می برد دلیل لین مطلب روایاتی است که بخشی از ان نقل شد. در معتبره عمار می فرماید : ورثه شامل زوجه نیز می شود. در صحیحه محمد بن مسلم تعبیر چنین است : ممکن است گفته شود امام حکم تقسیم ترکه را بر واژه ولد مترتب کرده و این واژه شامل زوجه نمی گردد. لکن در جواب باید گفت به قرینه سایر روایات مراد مراد از ولد ورثه است و فرزندان خصوصیتی ندارد و گرنه الزم می آید حکم شامل ابوین مرتد نیز نگردد. حاصل آن که این دو دسته از روایات مثبت هستند و با هم تنافی ندارند.
برخی از فقیهان به ارث زوجه در کنار سایر ورثه تصریح کرده اند. آیت هللا صافی گلپایگانی نیز در استفتایی به این نکته تصریح کرده اند : اموال کسی که به ارتداد مثل انکار ضروریکافر شده به ورثه حین ارتداد او از جمله زن او کما فرض هللا می رسد.
اما این اشکال که هم زمان با تقسیم ترکه زوجه از زوج جدا می گردد و علقه زوجیت گسسته می گردد و با گسسته شدن علقه زوجیت دیگر رابطه زوجیت وجود ندارد تا زوجه بتواند براساس آن ارث ببرد در پاسخ باید گفت همانگونه که فقیهان تصریح کرده اند از روایات استفاده می گردد که ارتداد شخص مرتد را از جهت انتقال اموالش به ورثه او و از جهت گسسته شدن علقه زوجیت در حکم مرده قرار می دهد و همان گونه که با مرگ زوج هر دو حکم جاری است یعنی هم زمان با گسسته شدن علقه زوجیت اموال به ورثه از جمله زوجه منتقل می گردد و مشکلی ایجاد نمی گردد همین طور در آنچه به حکم مرگ است یعنی ارتداد این دو امر هم زمان روی می دهد و مشکلی به وجود نمی آید. به این نکته که ارتداد مرتد را در حکم مرده قرار می دهد برخی از فقیهان اشاره کرده اند.
برای مشاوره و درخواست وکیل ارث در نکاح با گروه وکلای آریامهر تماس بگیرید.
گفتار دوم : ارتداد ملی زوج
صورتی است که ارتداد زوج از نوع ارتداد ملی باشد در این صورت در کلمات فقیهان سه حکم بر مرتد مترتب شده است که عبارتند از:
- ۱ -در صورتی که دخول نشده باشد نکاح بین او و زوجه اش منفسخ می گردد و بدون عده از وی جدا شده و در صورتی که دخول شده باشد زوجه عده طالق می گیرد.
- ۲ -از وی خواسته می شود توبه کند در صورتی که توبه نکند به قتل می رسد.
- ۳ -اموال وی تقسیم نمی گردد مگر این که به به قتل یا به غیر قتل بمیرد.
ادله مساله : در این صورت نیز مانند صورت قبل به دو دسته از ادله استدالل شده که عبارت است از :
الف) اجماع :
یکی از ادله ای که به آن استدالل شده اجماع و اتفاق است . فاضل اصفهانی پس از آن که نسبت به حکم دوم به اجماع استدالل کرده نسبت به دو حکم دیگر اضافه کرده که اصحاب به این دو حکم قطع و یقین داشته و گویا این که اتفاق نظر داشته اند . صاحب جواهر نیز پس از این که در حکم سوم قول دومی را از صاحب مهذب و شیخ در نهایه نقل می کند که آن دو به این رای روی آورده که مرتد ملی نیز مانند مرتد فطری است که با ارتداد اموال شان بین ورثه تقسیم می گردد نسبت به دو حکم دیگر قول مخالف را نفی می کند.
ب) روایات :
دلیل دیگری که به آن استدالل شده روایات است بخشی از آن ها عبارتند از :
۱ -ابوبکر حضرمی از امام صادق روایت می کند که فرمود : هنگامی که مرد مسلمان از اسالم روی گرداند همسر وی مانند زن طالق گرفته از او جدا می گردد. پس اگر قبل از سپری شدن عده کشته شود یا بمیرد زوجه اش از وی ارث می برد ولی اگر زوجه بمیرد در حالی که وی در ارتداد است زوج از وی ارث نمی برد. از این روایت استفاده می شود که با ارتداد زوج الزم است زوجه عده طالق بگیرد لکن مراد زوجه ای است که مدخول بها باشد و صغیر یا یائسه نباشد زیرا بر طبق روایات دیگر عده طالق برای زوجه ای که مدخول بها نشده یا یائسه یا صغیر باشد نیست .
برای مشاوره و درخواست وکیل ارث و توارث با گروه وکلای آریامهر تماس بگیرید.
۲-علی بن جعفر از برادر خود در حدیثی از مرد نصرانی سوال کردم که اسالم آورده سپس مرتد گشته حضرت فرمود:
به توبه دعوت می شود در صورت عدم رجوع به اسالم کشته می شود.
این روایت دلالت بر این دارد که مرتد ملی خواسته می شود توبه کند در صورت عدم توبه به قتل می رسد.
این دو روایت بر حکم اول و دوم از سه حکمی که گذشت دلالت دارد دلیل حکم سوم این نکته است که در مرتد فطری به صرف ارتداد اموال وی بین ورثه او تقسیم می گردد چنان که گذشت دلبیل وجود دارد. ولی این حکم اختصاص به مرتد فطری دارد و شامل مرتد ملی نمی گردد و دلیل دیگری هم بر این نیست که اموال مرتد ملی نیز به صرف ارتداد به ورثه وی منتقل می گردد . از این رو مرتد ملی از این جهت حکم خاصی ندارد و براساس قاعده عام که اموال با مرگ به ورثه انتقال می یابد اموال وی به مرگ وی به ورثه اش منتقل می شود خواه مرگ وی به قتل باشد یا به غیر قتل از این رو در صورتی که زوج در زمان عده بمیرد زوجه وی نیز ارث می برد ولی اگر مرگ وی بعد از زمان عده اتفاق افتد زوجه ارث نمی برد. به این حکم امام در معتبره ابی بکر حضرمی که گذشت تصریح کرده اند.
پاسخ به این سوال که چرا زوجه مرتد که به دلیل ارتداد از وی جدا شده است از وی ارث می برذدئ از مباحث گذشته روشن شد. به طور کلی شارع مقدس در دو فرض موت حقیقی و موت فرضی حکم به انتفال مال به ورثه داده است و در مورد زوجین هر دو سبب یعنی موت حقیقی یا موت فرضی از اسباب انحالل نکاح و ابطال علقه زوجیت می باشند و از این جهت مشترک اند بنابراین صرف انحالل نکاح مانع ارث نیست بلکه فرض ارث بردن زوجین از یکدیگر در صورتی است که نکاح به یکی از اسباب مزبور منحل شده باشد و این امر استبعادی ندارد.
علت ارث بردن زوجه مرتد ملی که در زمان عده زوج اوبه هر دلیل فوت کرده است که زوجه ای که به دلیل طالق یا ارتداد زوج از وی جدا گردیده در زمان عده در حکم زوجه است و از برخی حقوق مانند نفقه و ارث برخوردار است و این احکام اختصاصی به مطلقه صاحب عده ندارد.
گفتار سوم و چهارم : ارتداد فطری و ملی زوجه
چنانچه زوجه مرتد گردد دو صورت دارد : یکی این که ارتداد وی فطری باشد و دیگر آن که ارتداد وی ملی باشد هرگاه زوجه مرتد شود جز در یک حکم با مرد مرتد ملی در احکام مشترک است و آن این که برخالف مرد مرتد ملی که به توبه دعوت می شود در صورتی که توبه نکند به قتل می رسد زن به قتل نمی رسد بلکه وی حبس شده و در خوراک و پوشاک در تنگنا قرار داده می شود تا توبه کند.
در صورتی که توبه کند توبه و.ی پذیرفته می شود. در این جهت بین مرتد ملی و فطری فرقی نیست ولی در سایر احکام با وی مشترک است بنابراین زوجه اگر مرتد گردد اگر یائسه یا غر مدخول بها باشد با ارتداد نکاح منفسخ می شود . در غیر این دو صورت انفساخ نکاح توقف دارد بر سپری شدن زمان عده طالق همچنین اموال وی تقسیم نمی گردد مگر آن که بمیرد آن چه بیان شد مطابق با کلمات فقیهان و مراجع فعلی در باب زوجه مرتده است.
نتیجه گیری چگونگی ارث بردن زوجه از زوج مرتد
زوجه نیز مانند سایر ورثه در صورتی که زوج مرتد گردد و ارتداد وی فطری باشد ارث می برد و در صورتی که ارتداد او ملی باشد فقط در صورتی که زوج در زمان عده زوجه بمیرد ارث می برد. همچنین در صورتی که زوجه مرتد می گردد و در زمان عده بمیرد زوج از وی ارث می برد و هم زمانی بینونت میان زوجین و تقسیم ترکه مشکلی را ایجاد نمی کند چه این که بینونت و در عده بودن زوجه نیز مشکلی را در ارث بردن به وجود نمی آورد.وکیل ارث و توارث در نکاح
برای مشاوره و درخواست وکیل ارث و توارث در نکاح با گروه وکلای آریامهر تماس بگیرید. ۰۹۱۵۵۲۳۱۱۳۱
درخواست مشاوره حقوقی رایگان
اطلاعات خود را از طریق فرم زیر ارسال کنید، با شما تماس میگیریم.