دعاوی تصرف عدوانی چیست!؟
پرسش : آیا در دعاوی تصرف عدوانی ، ادعای مالکیت متصرف عدوانی ، نقشی در مسئولیت کیفری یا مدنی دارد ؟
نظر اکثریت : اساسا دعوای تصرف عدوانی نوعی دعوای شکلی است که در صورت احراز تصرف سابق مدعی و تصرف لاحق مدعی علیه و فقدان جواز قانونی ، محاکم مکلف به رسیدگی و صدور حکم بر رفع تصرف از سوی متصرف عدوانی هستند ، چه تصرف از ناحیه مالک صورت گرفته باشد و یا از طرف غیر مالک. چنانچه مالک یا قائم مقام وی ، مدعی حقی برای خود هستند باید از طریق مراجع قانونی و از طریق طرح دعوا ( تخلیه ، خلع ید و غیره …) اقدام به استیفای حقوق خود کنند ضمن اینکه ماده ۱۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی صرفا وجود سند مالکیت را اماره ای بر تصرف صاحب سند دانسته است آن هم به شرط اینکه طرف مقابل دلیلی بر تصرف سابق خود ارائه نکرده باشد و همچنین نظریه شورای نگهبان نیز در ارتباط با ماده ۳۳۰ قانون آیین دادرسی مدنی قبلیبوده که با تصویب قانون آیین دادرسی مدنی جدید و نسخ قانون قبلی ، منسوخ تلقی می شود.
نظر کمیسون نشست قضایی :
صرف ادعای مالکیت متصرف عدوانی ، تاثیری در مسئولیت کیفری یا مدنی متصرف ندارد . چنانچه این ادعا مستند به سند مالکیت باشد ، ابراز سند مالکیت مطابق ماده ۱۶۲ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی منحصرا دلیل بر سبق تصرف و استفاده از حق ، تلقی می شود و قانونگذار پذیرش دلیل خلاف آن را اجازه داده اس و به حکایت ذیل همان ماده ،در صورت ابراز سند مالکیت ، طرف دیگر می تواند سبق تصرف خود را به طرق دیگر ثابت کند.
چگونگی اقامه دعوای خریدار ملک به طرفیت ثالث متصرف:
پرسش : اگر شخصی ملکی را که در تصرف شخص ثالثی باشد خریداری نماید ؛ در حالی که فروشنده با شخص ثالث اختلاف داشته باشد و پس از فروش ، علیه متصرف ( شخص ثالث ) به اتهام تصرف عدوانی شکایت نماید ، دادگاه به لحاظ اختلاف در مالکیت قرار اناطه صادر می نماید. سپس خریدار علیه متصرف دادخواست رفع تصرف به دادگاه تقدیم می نماید، دادگاه به لحاظ عدم احراز سبق مالکیت خواسته خواسته وی را رد می کند، پس از آن خریدار علیه فروشنده به اتهام فروش مال غیر شکایت می کند.شکایت مطروحه اخیر واجد وصف جزایی است ؟
اتفاق نظر :
دعوای مطروحه فاقد وصف جزایی است ، زیرا اولا : اگرچه دادگاه خواسته خریدار مبنا بر رفع تصرف را رد کرده ولی اختلاف در مالکیت در مانحن فیه نسبت به ملک مزبور بین فروشنده و متصرف (شخص ثالث ) به قوت خود باقی است و تصرف اعم از تصرف مالکانه و غیر مالکانه است.بنابراین در ما نحن فیه تخصیصا از مدلول ماده ۱۰۵ قانون ثبت خازج است به این شرح که موضوع ماده ۱۰۵ فروش مال غیر است و در ما نحن فیه معاوم نیست که مال غیر باشد یا مال فروشنده.. ثانیا : عدم قدرت فروشندگان بر تسلیم مبیع ( ملک ) دلیل بر فروش مال غیر نیست بلکه تسلیم مبیع یکی از شرایط بیع است که در ما نحن فیه محقق نشده است و ارشادا خریدار می تواند معامله مربوط را فسخ و ثمن خود را همراه ضرر و زیان مطالبه کند. ثالثا : با توجه به کیفیت فروش و دعاوی مطروحه در مورد ملک مزبور و ادعای فروشنگان مبنا بر مالکیت ملک به نظر می رسد که رکن معنوی جرم محقق نشده است و اذا سوء نیت متهم احراز نمی شود و در نتیجه در ما نحن فیه قرار منع تعقیب توسط دادگاه صادر خواهد شد.
نظر کمیسیون نشست قضایی :
هرگاه در اقدامات و رسیدگی ها عدم مالکیت فروشنده احراز شود و با علم به این مراتب ملک را فروخته باشد برای خریدار حق شکایت کیفری پیش می آید.
پرسش : اتخاذ تصمیم در صورت اشتباه در قید اشتراکی یا اختصاصی بودن دیوار طبق نظر کارشناس ثبت
پرسش : در صورتی که در رسیدگی به شکایت تخریب دیوار و تصرف عدوانی طبق نظر کارشناس ثبت مشخص شود در قید اشتراکی یا اختصاصی بودن اشتباه صورت گرفته است چه تصمیمی باید اتخاذ شود ؟
اتفاق نظر : در رسیدگی کیفری به پرونده لازم است با جلب نظر کارشناس و با لحاظ تقدم و تاخر سند و مساحی ملک موضوع سند نسبت به احراز اشتراکی یا اختصاصی بودن دیوار اقدام شود . در هر حال با توجه به اینکه شخص با تصور اینکه دیوار اختصاصی اوست تخریب کرده سوءنیت او منتفی است. احراز اشتراکی یا اختصاصی بودن تاثیری در وقوع جرم ندارد باید قرار منع تعقیب صادر شود و نمی توان قرار اناطه صادر کرد زیرا با صدور قرار اناطه و احراز اشتراکی بودن باز هم سونیت وجود ندارد.
نظر کمیسیون نشست قضایی :
صدور قرار اناطه در امر کیفری هنگامی صورت خواهد گرفت که در فرض تخریب دیوار و تصرف عدوانی ؛ مشتکی عنه مدعی مالکیت دیوار شود لیکن در صورتی که مطابق نظر کارشناس ثبت مشخص شود در قید اشتراکی بودن یا اختصاصی بودن دیوار اشتباه شده است به لحاظ عدم تحقق عنصر معنوی جرم و فقدان سونیت قرار منع پیگرد صادر می شود.صاحب حق و ذی نفع می تواند در دادگاه حقوقی دعوای مقتضی در خصوص اصلاح یا ابطال آن قسمت از سند مالکیت که مبتنی بر اشتباه است طرح و اقامه کند.
از کتاب پرسش و پاسخ دعاوی تصرف از توحید زینالی
درخواست مشاوره حقوقی رایگان
اطلاعات خود را از طریق فرم زیر ارسال کنید، با شما تماس میگیریم.